Samenwerking creëert nieuwe laadoplossingen
Hoe regel je het laden? Het is een vraag die aannemers aan zichzelf en opdrachtgevers stellen, maar ook regelmatig De Groene Koers bereikt. Het blijkt ook geen sinecure te zijn om voldoende elektra op een bouwplaats te krijgen. Bouwcombinatie Waddenkwartier (Heijmans en GMB) ondervond dat ook. Zelfs met de toezegging voor een grote aansluiting op zak, moesten alle zeilen bijgezet worden om de bouwplaats van voldoende elektra te voorzien. In dat proces vertolkten Kenter en NG Shipyards sleutelrollen.
In 2019 werd door Waterschap Noorderzijlvest het startschot gegeven voor de versterking en het verhogen van de Lauwersmeerdijk in Oost-Groningen. Een traject van ruim 9 kilometer, onderverdeeld in 200 meter Cleveringsluis, 1,8 kilometer havendijk en 7,2 kilometer landelijke zeedijk. “De focus was daarbij in eerste instantie gericht op een duurzame materialisatie. De kruin van de dijk wordt maximaal 1 meter verhoogd en de oude bekleding wordt vervangen. De kleilaag wordt daarvoor hergebruikt, nadat deze eerst is onderzocht op verontreinigingen en sterkte. Daarnaast wordt onder andere het asfalt dat vrijkomt opnieuw ingezet”, legt Jos Boers, technisch manager Combinatie Waddenkwartier, uit.
Schoon en emissieloos
Aan die duurzame ambities werd in 2021 een extra dimensie toegevoegd, namelijk schoon- en emissievrij bouwen. Jos: “Rond 2021 kwam er subsidie beschikbaar vanuit het Hoogwater Beschermingsprogramma (HWBP) en spraken we met elkaar de ambitie uit om de duurzaamste dijk van Nederland te realiseren. Na een inventarisatie – waarbij ook onderaannemers werden betrokken – is toegezegd om 30% elektrisch materieel in te zetten.” Deze elektrische machines leveren een belangrijke bijdrage aan de 95% emissiereductie, maar zijn niet verantwoordelijk voor de hele besparing. De grootste CO2-winst wordt namelijk geboekt door de inzet van Stage IV-machines met roetfilter en Stage V-machines die draaien op HVO 100. “Er wordt veel naar elektrisch materieel gekeken, maar hier tonen de cijfers aan dat de inzet van schone dieselmachines en HVO 100 ook heel effectief is om de milieu-impact te minimaliseren. Bovendien is het financieel aantrekkelijk.”
Geen rocket science
Volgens Jos is het juist de mix van machines waar in deze fase van de transitie naar gekeken moet worden. “Elektrisch draaien is duurder en het kost extra tijdinspanning om het elektrisch materieel ter plaatse en geladen te krijgen.” Galant kwalificeert hij dat als een ‘leertraject’. “In 2020 wist ik bij wijze van spreken nauwelijks wat een kWh inhield met betrekking tot bouwmachines. Maar het is geen rocket science. Gewoon beginnen, je in de materie verdiepen en aan de slag gaan, dan kom je een heel eind”, zegt hij. En… goede partners zoeken in een breed spectrum. Dat begon met de onderaannemers. “Ongeveer de helft van de elektrische machines zijn eigendom van Heijmans en GMB, voor het overige materieel vroegen we onderaannemers om te investeren. We vroegen hen of zij bereid waren elektrisch materieel aan te schaffen als wij drie jaar garant staan voor voldoende werk. Daarnaast vroegen we hen: welk materieelstuk wil je aankopen? Door die afspraken te maken met onderaannemers - Gebroeders Kok (Bakkeveen), Entjes BV (Slochteren), Wieringa (Bedum), Van der Wiel (Drachten) – is een groot deel van de onrendabele investeringstop weggenomen. Het restant is een stukje ondernemingsrisico.”
Elektrisch materieel
Op het project draait een keur aan elektrisch materieel: een tractor, twee elektrische 50-ton vrachtwagens, een autolaadkraan, een verdichtingswals, vier rupskranen en een bandenkraan. Later wordt een beslissing genomen over de inzet van een elektrische asfaltset. Materieel dat allemaal ’s avonds geladen moet worden én waarvoor stroomvoorziening aanwezig moet zijn. “Ten aanzien van het energievraagstuk: Kenter heeft het voor ons geïnstalleerd. De aanvraag en inrichting hebben we zelf gedaan.” Eind van de bouwteamfase (eind 2022) was er in Groningen nog geen sprake van netcongestie en kon Combinatie Waddenkwartier net op tijd twee grootverbruikaansluitingen aanvragen bij Enexis. “Dat contract kregen we en de aansluiting zou binnen een half jaar geregeld zijn. Maar… uiteindelijk – na een periode van uitstel - kon Enexis de toezegging toch niet waarmaken. We besloten de knoop door te hakken en naar andere oplossingen te zoeken. Daarbij keken we welke aansluitingen er in de omgeving zijn. En uiteindelijk konden we - net voordat de netcongestie ook in Groningen haar intrede deed - voor een ongebruikte grootaansluiting een verhoging van de transportvermogen aanvragen. Daardoor konden we met Kenter twee snellaadpalen realiseren bij NG Shipyards.” Daarnaast worden zes autolaadpalen gebruikt, een biogasaggregaat, een hybride aggregaat met windmolen en is er een laadvoorziening gerealiseerd naast de scheepswerf.
Realisatie laadvoorziening
Wat nu eenvoudig is verwoord, was echter een huzarenstukje van de Combinatie Waddenkwartier, dat alleen doorgang kon vinden door de bereidwilligheid van NG Shipyards en extra inspanningen van Kenter. Kenter typeert zichzelf op haar website als drijvende kracht achter een veranderende, innoverende en samenwerkende energiemarkt. Maar Natasja Preijer, accountmanager laadoplossingen bij Kenter verwoordt het helderder: “Kenter helpt bij energievraagstukken, zorgt voor energiezekerheid, inzicht aan de hand van meetdata, adviseert en borgt het verduurzamingsproces. Maar… we zijn vooral gericht op doen! Denk aan het verzwaren van aansluitingen en we zorgen voor de benodigde laadinfra.” Het gaat bij Kenter om faciliteren in de breedste zin van het woord. Zo ook bij de versterking van de Lauwersmeerdijk. Natasja: “In de haven van Lauwersmeer realiseerden we bijvoorbeeld voor de laadpalen voor de Combinatie Waddenkwartier en de stroomvoorziening van NG Shipyards, zodat machines bij de scheepsbouwer ’s nachts geladen kunnen worden.” Een laadvoorziening die binnen drie maanden gestalte kreeg, waardoor de werkzaamheden geen vertraging opliepen. “Eerst vond er een schouw plaats, de hardware was bij ons op voorraad en vervolgens was het een kwestie van de juiste vakmensen voor de realisatie van het laadplein ter plaatse krijgen.” Ook Natasja prijst in dat traject de rol en positieve houding van NG Shipyards. “Zij zeiden: ‘we moeten samen optrekken in deze transformatieperiode’ en hielden woord. Een samenwerking en daadkrachtige instelling waardoor je altijd tot een oplossing komt!”, is haar ervaring.
Toekomstgerichte laadoplossingen
De samenwerking tussen het Waterkwartier, Kenter en de waterschappen Wetterskip Fryslan en Waterschap Noorderzijlvest wordt bovendien voortgezet. Jos: “De gerealiseerde laadvoorzieningen hebben een tijdelijk karakter, maar worden mogelijk overgenomen voor toekomstige projecten van Waterschap Noorderzijlvest, Wetterkip Fryslân of de provincie. Deze verkenning loopt nog. En in het najaar wordt door Kenter een nieuw laadplein gerealiseerd in de Westpolder (aan de oostzijde van dit project). Deze nieuwe laadvoorziening wordt eigendom van het Waterschap Noorderzijlvest, maar gedurende het project zullen wij hier ook gebruik van maken. Daarvoor is een bijzonder contract afgesloten met Enexis. De 360 kW transportcapaciteit die wij voor het laden nodig hebben kan Enexis niet 24/7 leveren, daarom zijn in het contract laaduren opgenomen. Tussen 9 uur ’s avonds en 6 uur ’s ochtends kunnen wij in de Westpolder terecht met de elektrische machines. De software van de laadpalen passen we hierop aan.”
Beeld HWBP, Tineke Dijkstra