Emissievrij werken vergt inventiviteit

Hoe presteert elektrisch materieel in de praktijk? Om ervaring op te doen realiseerde BAM Energie & Water in samenwerking met BAM Infra Materieel aan de voet van de Lemelerberg een pilotproject waarmee is aangetoond dat volledig emissievrij werken mogelijk is. Kabels en leidingen werden uitstootvrij vervangen. Een succes, al zijn de kosten nog wel een punt van aandacht.

“Het project is uitgevoerd in opdracht van Vitens”, legt projectleider Ralf Breurkes van BAM Energie & Water uit. “Dat de locatie grenst aan een Natura 2000 gebied was voor onze opdrachtgevers Vitens en Enexis en voor ons een extra motivatie om de vervanging van de kabels & leidingen emissievrij te realiseren.” In de voorbereiding werd door BAM nauwkeurig gekeken naar de mogelijkheden om elektrisch te werken én te innoveren. Want ook dat was nodig. Zo werd materieel waaronder een vuilwaterpomp - die nog niet elektrisch aangedreven was - voorzien van een elektromotor en accu. “Daarnaast hebben we in zeven maanden tijd een minirupsgraver omgebouwd en CE laten certificeren zodat aan alle eisen is voldaan”, vult Diederik Tuin, Werktuigbouwkundig engineer van BAM Infra Materieel aan. Destijds was een elektrische graafmachine met hetzelfde vermogen nog niet op de markt verkrijgbaar. Maar inmiddels zijn er vanuit de fabriek elektrische gravers met hetzelfde vermogen op de markt. Ook deze zijn inmiddels bij BAM in gebruik genomen. Die ervaringen met zowel retrofit als nieuw elektrisch materieel leiden tot meer inzicht, blijkt als Diederik verder praat. “Wij hebben bijvoorbeeld een grotere accu geplaatst dan vanuit de fabriek is voorzien in elektrische gravers.” Daardoor presteert de retrofit zeer goed in de praktijk. “Ter illustratie: onze eigen retrofit machine kan een hele dag draaien, terwijl de fabrieksmachine 6 uur kan draaien.” Het zijn deze ervaringen die het bedrijf deelt met de leverancier. “Elektrisch werken is de toekomst, maar we moeten van elkaar leren zodat we kunnen versnellen. Ik denk overigens dat dat snel gaat en we hetzelfde traject afleggen als de elektrische auto. De eerste elektrische auto’s hadden ook een beperkte actieradius, maar inmiddels is die veel groter.”

Kosten

Omdat de technische ontwikkelingen snel gaan, is dit de reden voor BAM om niet op korte termijn al het materieel te verruilen voor emissieloos. “We houden ontwikkelingen - ook ten aanzien van waterstof - nauwlettend in de gaten. De komende jaren zal goed gekeken worden welk emissieloos materieel wanneer wordt aangeschaft. Dat wordt mede ingegeven door de kosten. Ralf: “Deze komen voor een deel voort uit de investeringen, maar ook door aanpassingen in het werkproces. Voor machines die elektrisch aangedreven worden, moet je rekening houden met het aantal draaiuren. Bovendien moeten ze aan het eind van de dag terug naar de bouwlocatie om op te laden. Omdat we ook het transport volledig emissievrij wilden maken, gebruikten we in Lemele een elektrische truck. Maar zo’n truck rijdt langzamer en moet ook regelmatig opgeladen worden.” De grotere investering - in combinatie met de extra uren - zorgt ervoor dat emissievrij werken drie keer duurder is dan werken met dieselaangedreven machines, berekende BAM. In deze pilot nam het bedrijf dat voor lief. “Maar om echt op te schalen moet er vanuit opdrachtgevers meer vraag komen naar emissievrij werken én moeten de kosten verder omlaag.”

Stroomvoorziening

Daarnaast is de stroomvoorziening een punt van aandacht. De zonnepanelen op de schaftkeet leveren – zeker in de wintermaanden – onvoldoende energie op om al het materieel te laden. Het was namelijk niet alleen de graver die gevoed moest worden. Ook de elektrische truck, de trilplaten, de accu-aangedreven vuilwaterpomp en veel klein gereedschap vragen om laadcapaciteit. Daarom is er naast een mobiele laadpaal voor het laden van elektrische voertuigen, ook een laadcontainer geplaatst waar elektrische materieel op aangesloten kan worden. Een tip die Diederik daarbij geeft is: “Zorg dat accu’s universeel zijn zodat je ze eenvoudig kunt inpluggen. En … begin tijdig met de engineering van de laadinfrastructuur. Wij hebben het in Lemele zelf ter hand genomen.” Mede daardoor verliep het voortraject vlekkeloos.

Geleerd

Het project in Lemele betitelen Diederik en Ralf als een succes. “We hebben veel geleerd; lessen die we bij volgende projecten gaan inzetten. Zo is er veel meer inzicht ontstaan in de draaiuren van de kraan en hebben we grote stappen gezet door de vuilwaterpomp en de minigraver te elektrificeren. Maar ook door de rolveger aan de voorkant op de graafmachine te monteren en de kabeltreklier te voeden middels de graver.” Al die inspanningen bij elkaar tonen dat het mogelijk is om volledig emissievrij te werken. Zeker als ook de machinist gemotiveerd is. Diederik: “Je kan namelijk niet als een tweede Max Verstappen deze machines besturen. Krachten moeten gelijkmatig overgebracht worden en bijvoorbeeld zwaardere grondsoorten vragen om oplettendheid qua energieverbruik. Maar ook de machinist heeft het positief ervaren. Zo kan er bijvoorbeeld zonder stemverheffing gecommuniceerd worden tussen de machinist en de vakkracht.”